آفریقایجنوبی که پیشرفتهترین کشور قاره سیاه بهشمار میآید میزبان مسابقات جامجهانی فوتبال است. بیش از 80درصد جمعیت آفریقایجنوبی را سیاهپوستان تشکیل میدهند اما این جمعیت بزرگ تا مدتها دارای حق رأی در این کشور نبودند. منازعات نژادی بین این اکثریت سیاه و اقلیت سفید پوست در سالهای گذشته نقش مهمی در تاریخ و سیاست آفریقایجنوبی داشته است. سیاهپوستان اکنون اما هم در داخل آفریقا و هم تا حدی در سراسر جهان جایگاه برابر و انسانی خود را یافتهاند. نشریه آلمانی اشپیگل در گزارشی به مناسبت و به بهانه مسابقات جام جهانی فوتبال در آفریقایجنوبی، نگاهی دارد به وضعیت این کشور 16سال بعد از فروپاشی حکومت آپارتاید.
16سال پس از پایان رژیم آپارتاید، اکنون آفریقایجنوبی با برگزاری جامجهانی در حال جشن گرفتن بازگشت خود به صحنه بینالمللی و قرار گرفتن در مرکز توجه مردم جهان است. اگر چه این کشور هنوز درگیر خشونتها و ناامنی است اما رشد طبقه متوسط، امیدها برای آیندهای بهتر برای این کشور را بیشتر کرده است.
ورزشگاه بسیار مدرن ساکرسیتی اکنون در قلب سووتو جای گرفته است؛ منطقهای که در دوران آپارتاید، سیاهپوستان مجبور به زندگی در آن بودند و به نوعی نماد مبارزه سیاهپوستها با این دولت نژادپرست به حساب میآید. هر چند چهره این منطقه اکنون تغییر کرده است اما نگرانیهای قدیمی همچنان درباره آن وجود دارد. همین چند روز پیش بود که چند خلافکار به خانه یک کتابفروش در این منطقه حمله کردند و او را به خاطر سرقت وسایلی ناچیز کشتند. سارقان،تلویزیون و چند بطری نوشابه را داخل وانت این مرد گذاشتند و پس از عرض اندام در مقابل پاسگاه پلیس نزدیک به خانه او فرار کردند.
سووتو هنوز محل جولان خلافکارهایی است که کلتهایشان را زیر لباسهایشان پنهان کردهاند و در خیابانهای این منطقه پرسه میزنند. سووتو اکنون برای خودش یک شهر است؛ شهری که مغازههای شیک و رستورانهایی به سبک آمریکا با صندلیهایی دارد که داخل خیابان چیدهشدهاند. در شمال شرقی سووتو بیمارستان اصلی منطقه قرار دارد که در روزهای بد سال تعداد کسانی که با جراحت ناشی از گلوله به آن مراجعه میکنند از بغداد و کابل بیشتر است.
50قتل در روز
حقایقی وجود دارد که هر کسی باید درباره آفریقایجنوبی بداند. در این کشور روزانه بیش از 50 قتل صورت میگیرد که با یک حساب و کتاب سرانگشتی نشان میدهد آفریقایجنوبی هر سال با بیش از 18هزار پرونده آدمکشی روبهروست. هر چند دقیقه یک زن در این کشور مورد آزار و اذیت قرار میگیرد و هر چند ثانیه دزدها یک سرقت جدید انجام میدهند. آفریقایجنوبی از سال1994 که عمر دولت آپارتاید به پایان رسید برای رسیدن به یک آینده بهتر جنگیده است. در عالم سیاست، 16سال مانند یک چشم برهمزدن به حساب میآید. زمانی که جام جهانی هفته گذشته در ژوهانسبورگ شروع شد مردم این کشور امیدوار شدند که رویاهایشان برای داشتن آیندهای بهتر به حقیقت نزدیکتر شده است.
آفریقایجنوبی با برگزاری جام جهانی تلاش میکند تواناییهای خود را به کشورهای جهان ثابت کند. 16سال بعد از انتخاب نلسون ماندلا بهعنوان نخستین رئیسجمهوری سیاهپوست آفریقایجنوبی این کشور هنوز درگیر تجربههای بزرگ است. هنوز اختلافهای زیادی میان سیاهها و سفیدههای این کشور وجود دارد و ثروت در این کشور همچنان بهطور نامتناسب تقسیم شده است. در هر نقطهای کمبودهای این کشور به چشم میخورد. در یک سو دانشآموزان به اندازه کافی مدرسه برای درس خواندن ندارند و در سوی دیگر دستگاه قضایی از کمبود قضات باتجربه برای رسیدگی به پروندههای تخلفات رنج میبرد.
با وجود این، مردم آفریقایجنوبی اکنون زندگی جدیدی را تجربه میکنند. بسیاری از مردم این کشور پس از چند دهه زندگی مانند بردهها اکنون در دوران متفاوتی به سر میبرند. زندگی در دوران سخت گذشته مانع از تحصیل بسیاری از مردم این کشور، فعالیت فرهنگی و ارتباط آنها با دنیای خارج شده است. واقعیت این است که برگزاری جام جهانی پدیدهای است که پیشرفت مهمی برای این کشور به حساب میآید.
سرزمین سردرگم
آفریقایجنوبی کشوری است که 6 میلیون نفر از جمعیت 49میلیونی آن مبتلا به ویروس ایدز هستند؛ کشوری که هنوز 16سال پس از پایان حکومت وحشت آپارتاید بسیاری از مردم آن هنوز با کابوس از خواب بیدار میشوند؛ کشوری که ممکن است بهزودی نلسون ماندلا، رهبر برجسته خود را بهدلیل بیماری و کهولت سن از دست بدهد و مردم آن باید درباره سرنوشت حزب او(کنگره ملی آفریقا) و صلاحیت آن برای ادامه رهبری این کشور تصمیم بگیرند.
واقعیت این است که آفریقایجنوبی هنوز سرزمین سردرگمی است. فهرستی که فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) از معضلات این کشور تهیه کرده تنها بخشی از مشکلاتی است که مردم این کشور هر روز با آن دستوپنجه نرم میکنند.با همه این حرفها واقعیت این است که اکنون توجه همه جهان روی آفریقایجنوبی متمرکز شده است. میلیونها نفر از مردم جهان که پیگیر مسابقات فوتبال هستند با وجود همه مشکلات آفریقایجنوبی، اکنون متوجه پیشرفت هر روزه این کشور هستند.
بسیاری از سیاه پوستانی که زمانی با آنها بهعنوان برده برخورد میشد اکنون توانستهاند مقامهای دولتی را به دست بیاورند و بسیاری از آنها حداقل از زندگی در فقری تلخ نجات پیدا کردهاند. بهصورت معجزهآسایی اکنون دیگر در آفریقایجنوبی خشونت جزئی از قانون نیست و اکثریت این کشور تحت حملات وحشیانه حاکمان قرار نمیگیرند. با تمام مشکلاتی که آفریقا هر روز با آن مواجه است مردم جهان اکنون با برگزاری جامجهانی پیروزیهای بزرگ و کوچک این کشور را میبینند.
تغییر وضعیت
در میان نیروهای امنیتی آفریقایجنوبی دیگر هر روز کمتر از روز گذشته ماموران فاسد پلیس دیده میشوند. تا همین چند سال پیش بسیاری از افسران پلیس برای خودشان قدرت خودمختاری بودند که هر کسی که دوست داشتند را بازداشت میکردند. خلافکارانی که به ماموران پلیس رشوه میدادند هیچ وقت دستگیر نمیشدند و کسی تخلفات آنها را گزارش نمیکرد. اکنون اما بسیاری از این ماموران فاسد در زندان هستند. برخی میگویند بیش از 10هزار مامور پلیس در بازداشت به سر میبرند. قتل و غارت بخشی از زندگی روزانه مردم آفریقایجنوبی است اما مردم این کشور امیدوارند که این ناامنی حداقل در مدت برگزاری جام جهانی چهره این کشور را برای مردم جهان خراب نکند.
رویایی برای آینده
واقعیت این است که فوتبال یک بار دیگر مردم این کشور را در کنار هم قرار داده است. بیش از 80درصد جمعیت آفریقایجنوبی را سیاهپوستان تشکیل میهند اما این جمعیت بزرگ تا مدتها دارای حق رأی در این کشور نبودند. منازعات نژادی بین این اکثریت سیاه و اقلیت سفید پوست در سالهای گذشته نقش مهمی در تاریخ و سیاست آفریقایجنوبی داشته است. حزب ملی آفریقایجنوبی از سال1948 شروع به اجرای قوانینی برای جداسازی نژادی در این کشور کرد که بهعنوان «آپارتاید» شناخته میشود. در این دوران درحالیکه اقلیت سفید پوست در بهترین شرایط زندگی میکردند اکثریت مردم سیاه پوست این کشور از حقوق اولیه سیاسی و اجتماعی خود مانند حق تحصیل محروم بودند.
مردم این کشور در سال1994 برای نخستین بار در انتخاباتی آزاد و چند نژادی شرکت کردند که نقطه عطفی در تاریخ این کشور به حساب میآید. اکنون بسیاری عقیده دارند دوره جدیدی برای آفریقایجنوبی آغاز شده است و مردم این کشور در کنار هم قهرمانی تیمشان را در رقابت جهانی فوتبال آرزو میکنند. هرچند بسیاری از سیاهپوستان آفریقا هنوز با میراث رژیم آپارتاید در فقر و حاشیه شهرها زندگی میکنند اما جام جهانی فوتبال امید «ملت رنگین کمان» را بار دیگر برای عبور از ناامنی و فقر و رسیدن به روزهای روشن زنده کرده است.
اشپیگل